Przejdź do treści

Wykształcenie jest inwestycją narodów i wolnych ludzi we własną przyszłość. To oświata i szkolnictwo zadecydują o pozycji Polski pośród innych państw. Wykształcenie określa dziś tożsamość narodu oraz rozwój jego kultury w warunkach otwarcia na świat. Edukacja jest też najlepszym sposobem wyrównania szans życiowych”.

 

 

Exspose’ Prezesa Rady Ministrów Jerzego Buzka Posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 11.11.1997r.

 

Cele kształcenia ustawicznego.

Proces uczenia się i uczeń są najważniejszymi elementami kształcenia ustawicznego.

Istotę kształcenia ustawicznego najpełniej wyraża obecnie pogląd mówiący, iż obejmuje ono całe życie człowieka i służy jego rozwojowi, stanowi to także naczelną zasadę określającą kierunek współczesnych reform oświatowych dotyczących szkolnictwa powszechnego, zawodowego i wyższego, a także doskonalenia zawodowego pracujących i oświaty dorosłych, kształcenia równoległego oraz wychowania w rodzinie i środowisku. Głównym celem edukacji ustawicznej jest w tym ujęciu wychowanie nowego typu człowieka, charakteryzującego się twórczym i dynamicznym stosunkiem do życia i kultury, człowieka, który potrafi doskonalić siebie, zmieniać warunki życia i ulepszać je dla dobra społeczeństwa.

 

Kształcenie ustawiczne w polskim systemie oświatowym.

Transformacje ustrojowe, po upadku w roku 1989 systemu komunistycznego, nastąpiły w obszarze polityczno-gospodarczym, jak również w sferze świadczeń społecznych jak: edukacja. Zmiana ustroju państwa musi w sobie zawierać reformę ustroju edukacji.

Edukacja ustawiczna w reformowanym systemie oświaty musi tworzyć spójny i trwały element, szczególnie w zakresie kształcenia zawodowego. W odróżnieniu od obecnie funkcjonującego systemu kształcenie ustawiczne nie musi odzwierciedlać systemu kształcenia stacjonarnego. Zmiana pokoleniowa powoduje, że prawie zbędne stanie się kształcenie dorosłych w formach szkolnych na poziomie szkoły podstawowej czy gimnazjum.

Obserwowana już dziś tendencja do coraz szerszego wykorzystywania trybu eksternistycznego dla uzyskania świadectwa ukończenia szkoły pozwala sądzić, że ten sposób zdobywania i uzupełniania wykształcenia będzie podstawową formułą w nowym systemie.

Dla potrzeb kształcenia dorosłych szerzej powinny być wykorzystane możliwości kształcenia ustawicznego. Obecnie rynek edukacyjny wykazuje duży popyt na kształcenie ustawiczne różniące się czasem trwania, zakresem i potencjalnym poziomem merytorycznym:

¨ odczyty, filmy, wystawy, publikacje;

¨ seminaria, sympozja i konferencje szkoleniowe;

¨ nauczanie na odległość:

- korespondencyjne,

- za pomocą radia i telewizji,

- wspomagane komputerem i przez sieć komputerową,

¨ nauczanie otwarte;

¨ wszechnice akademickie,

¨ kursy, szkolenia:

- specjalistyczne,

- kwalifikacyjne,

- przygotowujące,

¨ szkoły dla pracujących,

¨ studia podyplomowe,

¨ studia doktorancki.

 

Kształcenie ustawiczne dla placówek publicznych przewiduje trzy zakresy działania:

 

Umożliwienie osobom dorosłym podniesienia poziomu wykształcenia ogólnego.

W obszarze kształcenia ogólnego edukacji ustawicznej formy szkolne uruchamiane byłyby w zakresie:

 

a. Trzyletniego liceum profilowanego (ogólnie) w ograniczonym zakresie – na przykład ze względu na wiek słuchaczy (młodzież do 24 roku życia) i /lub lokalne uwarunkowania strukturalne (brak kursów przygotowujących do egzaminów eksternistycznych z zakresu LP).

 

Kształcenie dorosłych na tym poziomie powinno odbywać się zasadniczo w formach pozaszkolnych (kursy przygotowujące do egzaminów eksternistycznych).

 

b. Dwuletniego liceum uzupełniającego w możliwie szerokim zakresie dla potrzeb podnoszenia poziomu wykształcenia ogólnego przez absolwentów szkół zawodowych (także obecnych szkół zasadniczych).

Kształcenie dorosłych na tym poziomie powinno odbywać się zarówno w formach szkolnych jak i pozaszkolnych (kursy przygotowujące do egzaminów eksternistycznych). W szczególności formy szkolne powinny być w tym przypadku szeroko dostępne dla młodzieży między 18 a 24 rokiem życia.

 

W zakresie kształcenia ogólnego placówki kształcenia ustawicznego prowadziłyby w formach także przygotowanie do „poprawki” matury.

 

2. Umożliwienie osobom dorosłym podniesienia poziomu posiadanych kwalifikacji (kompetencji) zawodowych oraz nabycie nowych kwalifikacji (kompetencji).

Nabywanie i podnoszenie kwalifikacji (kompetencji) zawodowych powinno się odbywać, w zasadzie, w formach pozaszkolnych. Także w zakresie przewidzianym dla szkoły policealnej.

W projektowanej strukturze szkolnej niektóre osoby dorosłe (absolwenci liceów) podejmują z założenia naukę w szkołach policealnych na zasadzie kontynuacji kształcenia. Jednakże wobec zakładanej ekwiwalencji kwalifikacji (kompetencji) zawodowych nabywanych w formach szkolnych i kursowych nie ma istotnego powodu dla funkcjonowania tego typu szkół dla innych osób dorosłych. Te mogą bowiem zdobywać kwalifikacje (kompetencje), korzystając z różnorodnej oferty kursowej.

 

3. Umożliwienie tej części młodzieży, która będzie realizowała obowiązek nauki w formie nauki zawodu (młodociani pracownicy) lub poprzez uczestnictwo w OHP, uzupełniania wykształcenia ogólnego zawodowego.

W wymienionych wyżej obszarach będą funkcjonowały placówki publiczne prowadzone głównie przez samorząd powiatowy: Centra Kształcenia Ustawicznego, Centra Kształcenia Praktycznego, szkoły dla dorosłych oraz placówki kształcenia ustawicznego prowadzone przez wyższe uczelnie.

W systemie oświatowym placówkami najbardziej odpowiednimi dla kształcenia ustawicznego są Centra Kształcenia Ustawicznego (CKU) i Centra Kształcenia Praktycznego (CKP).

Przyjmując jako zasadę odpłatność w placówkach kształcenia ustawicznego, koszty ich prowadzenia będą pokryte z następujących źródeł:

- środki organów prowadzących (w stosunku do niektórych form szkolnych),

- odpłatność słuchaczy,

- środki pracodawcy,

- środki urzędów pracy,

- sponsoring,

 

Oświata dorosłych i szkolnictwo powszechne tworzą całość systemu oświatowego. Zadaniem szkół powszechnych jest przygotowanie absolwentów do aktywnego udziału w pozaszkolnej pracy oświatowej. Naturalną tego konsekwencją jest rozwijanie oświaty dorosłych i doskonalenie samokształcenia, by absolwenci mogli nadal aktywnie i świadomie uczyć się i rozwijać osobowość.

 

Wnioski.

Współcześnie edukacja ustawiczna stała się naczelną ideą polityki oświatowej. Uświadomiono sobie bowiem jej równorzędność z edukacją szkolną w procesie rozwoju i doskonalenia osobowości. W tym nowym rozumieniu kształcenia ustawicznego wyodrębniono działania i wartości intelektualne, uczuciowe, estetyczne, społeczne, polityczne. Stworzono nową integralną wizję działalności oświatowo - wychowawczej.

Kształcenie ustawiczne na każdym szczeblu edukacji szkolnej, pozwala na pełniejszy rozwój osobowości człowieka we wszystkich jej sferach.

Umasowienie kształcenia ustawicznego może przyspieszyć rozwój gospodarczy każdego kraju i poszczególnych regionów świata, podnosząc zarazem poziom rozwoju społecznego.

Wiedza zdobyta „tu i tam” zespala się tworząc integralną całość. I tak naprawdę nigdy nie wiadomo ile wiedzy, jaką/którą wiedzę zdobywa się w szkole a którą w procesie edukacji ustawicznej.