Rozwój teorii osobowości spowodował, że podjęto wiele badań zmierzających do ustalenia, które z elementów struktury osobowości mogą być odpowiedzialne za przestępcze zachowanie człowieka. Niektórzy autorzy piszą o wadliwej strukturze i funkcjonowaniu osobowości jako mechanizmu regulacyjnego. Ich zainteresowanie koncentrują się wokół takich struktur osobowości jak: potrzeby, postawy, system wartości, obraz siebie, obraz świata, samoocena, samoakceptacja, poczucie sensu życia, poczucie tożsamości. ( za: Hołyst B., 1993 ).
W życiu codziennym spotykamy się z takimi czynami, które zakłócają ład społeczny i z takimi zachowaniami, które są szczególnie użyteczne i pożądane. Czynom takim towarzyszy zazwyczaj rzecz ważna – reakcja otoczenia: pochwalenie albo potępianie określonego postępowania, czasami obojętność.
Diagnozowanie zmierzające do oceny rozmiarów zaburzeń- niedostosowania i określenia jego rodzajów prowadzi do rozszerzenia wiedzy i efektów profilaktyczno-terapeutycznych, gdy opiera się na dwóch podstawowych zasadach. Pierwsza zasada nakazuje rozpoznanie przejawów zaburzeń zachowania w najwcześniejszych okresach rozwojowych dziecka.
Czynniki wpływające na zachowanie dewiacyjne nieletnich i dzieci objaśnia, zgodnie ze swymi założeniami, teoria psychoanalityczna, która kładzie szczególny nacisk na kompleksy, konflikty przeżywane przez jednostkę w okresie dzieciństwa (utrata uczuć ze strony matki, stany emocjonalne o treści ambiwalentnej względem rodziców, rodzeństwa, kwestia identyfikacji z rodzicami, proces uzyskiwania własnej tożsamości osobowej itd.).
Fala agresji, przemocy, kradzieży i wszelkiego rodzaju zachowań przestępczych, która ogarnęła Polskę w latach dziewięćdziesiątych mijającego stulecia stawia nowe wyzwania przed systemem resocjalizacji. Coraz większa liczba nieletnich jest sprawcami czynów przestępczych. Aspołeczne zachowania stają się zjawiskiem powszechnym, obejmującym wszystkie środowiska społeczne i grupy wiekowe. Zjawiska agresji, przemocy, gwałtu i nietolerancji na skutek ich popularności tracą na niezwykłości, stają się czymś normalnym, czymś do czego można przywyknąć. Stają się trwałym składnikiem codzienności.