Helena Radlińska jest twórczynią polskiej szkoły pedagogiki społecznej, oryginalnej i prężnej koncepcji naukowej, która odegrała znaczącą rolę w myśli i praktyce pedagogicznej Drugiej Rzeczypospolitej.

Radlińska głosiła ideę wychowania, za pomocą którego pragnęła budować „lepszą przyszłość”. Pierwszym krokiem na drodze do osiągnięcia niezbędnych przeobrażeń miało być, jak brzmi podstawowa dyrektywa organizacyjno-metodyczna autorki, kształtowa

-nie czynnych i twórczych postaw. Postawy tego rodzaju powinno cechować głębokie umiłowanie ojczyzny, wrażliwość na krzywdy społeczne, niezłomne dążenie do zmiany istniejących warunków oraz

gotowość do samodoskonalenia się jednostki. Oznacza to, że pedagogika w ujęciu Radlińskiej jest zaangażowana w proces przebudowy społecznej i wykracza poza obszar tradycyjnego stosunku

wychowawczego typu nauczyciel-uczeń.

Sergiusz Hassen określił stanowisko Radlińskiej terminem”pedagogi-

ka przeżywana”, czyli taka, która angażuje całą osobowość, obejmuje umysł uczucia,działania-są to poglądy w stanie ciągłego powstawania,

odrzucające sztywną konstrukcję teorii.

Radlińska nie utożsamiała się z najstarszymi definicjami, które podkreślają jako istotne dla wychowania przede wszystkim działanie wychowawców, wpływanie na wychowanków i urabianie ich. Tak np.T.Waitz, niemiecki pedagog, w poł.XIX wieku określa, że „wychowanie jest planowym oddziaływaniem na jeszcze dające się kształcić wewnętrzne życie innych.”(za:St.Kunowski,1997r)

Z całą pewnością autorka polemizowałaby również z definicją wychowania, którą znaleźć można we współczesnej encyklopedii PWN:” zamierzone, świadome, podejmowanie działań, których celem jest wszechstronny rozwój osobowości i przygotowanie do życia w społeczeństwie(Encyklopedia PWN,1988r)

Przedstawione powyżej poglądy Radlińskiej na wychowanie utożsamiają ją z kręgiem pedagogów czynu, przeciwstawiającym się wszystkiemu, co krępuje swobodny rozwój człowieka.

Helena Radlińska nie była tylko teoretykiem wychowania, całe jej życie wypełnione było działalnością naukowo-dydaktyczną. Radlińska zadebiutowała w 1897r wydaniem broszury” Kto to był Mickiewicz?”,

wydawnictwem należącym do typu rozpowszechnionych wówczas biografii. Kolejne napisane biografie były poświęcone takim postaciom jak: Bolesław Chrobry, Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Królowa Jadwiga, św. Jan Kanty. Następnie od literatury popularnej i krytyki literackiej przechodzi do metodyki popularyzacji historii(np. Pogadanki historyczne 1905)Radykalny wydzwięk posiada główny cykl publicystyczny Radlińskiej „Ze spraw wychowania i oświaty” w którym to autorka na przykładach narzuconego szkolnictwa oraz obcych instytucji oświatowych odsłania i surowo krytykuje politykę wynarodowienia ludności polskiej.

Po pierwszych próbach formułowania przedmiotu i zadań pedagogiki społecznej(„Z zagadnień pedagogiki społecznej”1908r,”Podstawy wychowania narodowego”1909,1910)autorka przygotowuje wydawnictwo zbiorowe „Praca oświatowa ,jej zadania, metody, organizacja” 1913r.Wymienione dziwła nie wyczerpują oczywiście listy podręczników ,artykułów ,referatów, których autorką była H.Radlińska.

Radlińska była również działaczką międzynarodowego ruchu pedagogicznego. W okresie miedzywojennym współpracowała i zasiadała we władzach takich towarzystw jak m.in. Wydział Wykonawczy Międzynarodowych Kongresów Wychowania Moralnego w Londynie, Rada Międzynarodowego Biura Wychowania w Genewie,itp. W kraju Radlińska jest współtwórcą Studium Pracy Społeczno-Oświatowej, czynnie uczestniczy w pracach Światowego Związku Kształcenia Dorosłych oraz w Międzynarodowych Konferencjach Służby Społecznej.

Helena Radlińska jako twórczyni pedagogiki społecznej swoje badania rozpoczęła od poszukiwania odpowiedzi na pytanie o związek jaki zachodzi między człowiekiem a środowiskiem. Z jednej strony idzie o stwierdzenie wpływu warunków bytowych na rozwój jednostki ,z drugiej zaś o określenie możliwości przetwarzania istniejących realiów. Konsekwencją takiego podejścia ,które można określić jako dialektyczne, jest w płaszczyźnie poznawczej-obalenie tezy, że człowiek to mechaniczny wytwór środowiska, a w płaszczyźnie moralnej-przyznanie jednostce prawa do kreowania własnego świata.

Koncepcja osobowości i człowieka zarysowana przez Radlińską ,zdaje się być oparta na kategorii” czynu”. W okresie niewoli „czyn” jest walką narodowowyzwoleńczą, u progu niepodległości Polski polega na sięganiu najszerszych rzesz społeczeństwa po niezbywalne prawo do pełnienia władzy i korzystania z dóbr kultury, w dwudziestoleciu międzywojennym chodzi o polepszenie warunków bytowych i pracy warstw nie posiadających. Punktem wspólnym wymienionych interpretacji ”czynu” jest stosunek do rzeczywistości: postawa działania, zmieniania, ulepszania. Tylko tę postawę uznaje Radlińska za pożądany rezultat starań wychowawczych. Tego rodzaju zachowania mają eliminować uleganie wpływom otoczenia(postawa bierna)i przeciwstawiać się odrzuceniu określonych bodźców środowiska(postawa obronna)Tak więc zdaniem Radlińskiej o sukcesie wychowawczym możemy mówić wówczas gdy, efektem pracy pedagoga jest człowiek wielostronnie rozwinięty zarówno pod względem psychicznym, jak i fizycznym. Osiągnięte wykształcenie i zawód umożliwiały mu ,poprzez korzystanie z dóbr kultury, ciągłe doskonalenie się i rozwój. Jednocześnie powinna to być jednostka o wysokim poczuciu świadomości narodowej, zaangażowana w sprawę dokonujących się przemian, kierująca się zasadami dobra ogólnospołecznego, demokracji i sprawiedliwości społecznej.