Przedmiotem badań pedagogicznych jest przede wszystkim świadoma działalność pedagogiczna, a więc procesy wychowawcze i procesy nauczania, samowychowania i uczenia się, ich cele, treść, przebieg, metody, środki i organizacja. Efektywność działań naukowych, ich wartość poznawcza i realny wpływ na rozwój nauki zależnej od różnorodnych czynników. Wśród nich podstawowe znaczenia mają twórcze koncepcje, pomysły, nowe problemy jak i adekwatne w stosunku do nich metody i narzędzia badawcze.