Rodzina jest małą, naturalną grupą społeczną, w której centralnymi rolami są role matki i ojca, stanowi całość względnie trwałą, podlegającą dynamicznym przekształceniom związanym głównie z biegiem życia jednostek wchodzących w jej skład; opiera się ona na zastanych tradycjach społecznych i rozwija własne tradycje.

Rodzina – naturalne środowisko wychowawcze; jest tym składnikiem środowiska wychowawczego, który oddziałuje na jednostkę najdłużej, niekiedy przez całe jej życie. Rodzina stanowi jednak zarazem grupę społeczną, elementarną komórkę życie w społeczeństwie. Twórca socjologii August Comte uważał rodzinę za najważniejszą podstawową grupę społeczną, na której opiera się całe społeczeństwo. Niektórzy wiążą ideę ochrony rodziny głównie ze stanowiskiem Kościoła Katolickiego i jego pro rodzinną aktywnością.

Rodzina jest przedmiotem badań wielu nauk społecznych - psychologii, pedagogiki, socjologii a Psychologię interesują mechanizmy wychowania w rodzinie. To jak realizowane są funkcje rodziny, jakie są style wychowania, postawy rodzicielskie, atmosfera życia rodzinnego, psychologiczne skutki układów rodzinnych.

Przedstawiciele biologii, psychologii i nauk społecznych nie wykazują większych rozbieżności w określeniu pojęcia: środowisko. Przyjmują oni, że „jest to ogół elementów otaczającej człowieka rzeczywistości, które działają jako źródło bodźców i powodują określone przeżycia psychiczne.” Środowisko rozpatruje się z różnych punktów widzenia - mówi się więc o środowisku biologicznym, geograficznym, socjologicznym, wychowawczym, rodzinnym itp.

Rodzina jako podstawowa komórka społeczna nie jest tworem hermetycznym, wyłączonym z „obiegu” życia społecznego. Wręcz przeciwnie, jest bardzo ściśle powiązana z wszelkimi strukturami społecznymi i podlega różnorodnym wpływom i naciskom, które docierają do niej „z zewnątrz”. Zrozumiałe jest więc, że wszelkie zmiany: polityczne, społeczne, gospodarcze, kulturowe, dokonujące się w społeczeństwie, dotykają bardzo istotnie samej rodziny, krystalizując jej nowy model, a w ramach niego także nową pozycję ojca.

Przemoc w rodzinie to jeden z najbardziej bulwersujących opinię społeczną w ostatnim czasie tematów. Zjawisko to za sprawą nagłośnienia w mass mediach, kontrowersyjnych akcji profilaktycznych (billboardy z hasłami „Bo zupa była zbyt słona” lub „Bo musiał odreagować..”), uruchomienia specjalnej linii telefonicznej dla ofiar przemocy, przestało być uznawane za tabu. Powoli wychodzi z mrocznej sfery prywatnych czterech ścian, gdzie dotąd rozgrywały się milczące dramaty.

Powszechnie przez rodzinę rozumie się parę małżeńską i jej dzieci. J. Szczepańsk określa ją jako grupę złożoną z osób połączonych stosunkiem małżeństwa i stosunkiem rodzice i dzieci. Zdaniem tego autora może obejmować 2-3 podzielenia , które tworzą jedno gospodarstwa domowe i zamieszkują pod jednym dachem.

Świat życia rodzinnego otacza człowieka i towarzyszy mu od narodzin do śmierci. Nie znamy epok ani kultur, w których żyła i rozwijała się ludzkość, aby nie istniały określone formy życia rodzinnego.