Na podstawie książki Michaela Dorrisa „Zerwana Więź”
Michael Dorris – antropolog i pisarz, zmaga się z rękopisem przez 6 lat, „ jego praca stała się podróżą od profesjonalnego obiektywizmu do rzeczywistości pełnej pomieszania, której granic nie da się tak łatwo wyznaczyć ”. – tak pisze o nim jego żona Luise Erdrich.
„ Zerwana więź ” to wzruszająca opowieść mężczyzny, który adoptował chłopca cierpiącego na zespół poalkoholowego uszkodzenia płodu ( ZPUP ), to książka poruszająca aspekty psychologiczne, społeczne i pedagogiczne społeczności Indian mających ogromne problemy z alkoholem. Książka, której celem jest nadzieja na powstrzymanie kogoś przed urodzeniem kolejnego upośledzonego przez alkohol dziecka, zaistnienie problemów w świadomości wszystkich kobiet. Problem alkoholizmu przedstawiony jest głównie z perspektywy istnienia w plemionach Indian w Ameryce. Dorris drąży temat ten od samych źródeł, od tego w jaki sposób i kiedy przybył alkohol, i jak stał się współczesnym problemem. Przedstawione statystyki realnie odzwierciedlają ilości osób pijących do stanu upojenia, aresztowanych za pijaństwo, hospitalizowanych, itd.
Książkę tą można by podzielić na kilka części różniących się tematycznie. Po pierwsze jest to historia rodziny walczącej z upośledzeniem dziecka, następnie życie Indian – ich tradycje, wartości, zachowania, alkohol - kulturowe konteksty picia, jego wpływ na człowieka, walka z nim oraz dane statystyczne, badania, wywiady prowadzone przez autora.
Wiele współczesnych kobiet nie widzi zagrożenia jakie zsyła na nie picie alkoholu. Moim zdaniem właśnie ta książka jest dla nich i dla przyszłych matek. Pozostaje zadać pytanie: ile kobiet wie o nieodwracalnych skutkach ubocznych picia alkoholu – do czego to prowadzi ? Ile kobiet w ciąży wie jak działa na płód choćby jeden kieliszek wina ? Czy wiedzą, że po każdym łyku wina czy piwa płód jest pijany dwa razy dłużej niż one i do czasu kiedy matka poczuje się pijana i zacznie odmawiać dolewki dziecko może już dawno stracić przytomność ? Która z matek wie, że alkohol dociera również do płodu i rozprowadzany jest do jego wątroby, nerek, mózgu rozwijającego się dziecka i powoduje wysuszenie mózgu i zmniejszenie go ? Czy wiedzą co to takiego zespół poalkoholowego uszkodzenia płodu i efekty poalkoholowego uszkodzenia płodu ?
Na te pytania i wiele innych odpowiada Michael Dorris dzięki swoim badaniom.
Dorris skupia się przede wszystkim na ZPUP. Ten możliwy do uniknięcia zespół upośledzeń powstałych w okresie ciąży przejawia się na wiele sposobów, ale spowodowany jest wyłącznie przez alkohol, który wpływa na ciało i umysł rozwijającego się płodu. Część charakterystyki tego upośledzenia opisuje na podstawie obserwacji swojego adoptowanego syna Adama, który cierpi właśnie na ZPUP oraz na podstawie badań przeprowadzonych przez grupę ekspertów z Uniwersytetu Waszyngtona z Seattle, Którzy wyodrębnili wzorzec fizjologicznych deformacji u dzieci z ZPUP.
Wychowanie dziecka upośledzonego – jak sobie radzić i czy społeczeństwo jest gotowe aby zaakceptować je, czy jesteśmy na tyle wyrozumiali i tolerancyjni aby przymrużyć oczy na ich potknięcia w pracy, szkole, dorosłym życiu. Istnieje bowiem przekonanie, że dzieci z ZPUP nie potrafią żyć w społeczeństwie – ich życie składa się z reakcji, sami nie potrafią podejmować żadnych decyzji.
Nie jest jednak powiedziane, że dziecko pijącej matki będzie miało pełen zespół uszkodzeń, może mieć tzw. efekty poalkoholowego uszkodzenia płodu ( EPUP ), którego charakterystykę i objawy Dorris opisał również, lecz na pewno dziecko będzie miało jakieś braki, które może nie ujawnią się zaraz po urodzeniu, mogą się ujawnić dopiero po dziesięciu czy piętnastu latach, cytuję: „ Podobnie jak prezenty urodzinowe na wyrost, które można otworzyć w określonym wieku. Piękne opakowanie może ujawnić wewnątrz pustkę albo niepełną zawartość ”.
Dorris szuka metod wychowawczych dla dzieci z ZPUP – opisuje na przykładach z życia różnych rodzin mających ten sam problem. Wielka walka z chorobą, walka o każdy dzień bez narzekania, walka o zmianę postępowania, namowy i zachęty, walka o dojrzałość dziecka z jego obojętnością i ciągły brak postępów, impulsywność, apatyczność, walka o zdrowie, o fizyczność i funkcjonowanie na tym świecie, które często przeradza się w egzystencję – „ nie są to kamienie bez twarzy, ale kolekcja ludzkich tragedii, długich i smutnych osobistych tragedii ”.
Około 70 tys. dzieci chorych na ZPUP rodziło się w Stanach Zjednoczonych przed rokiem 1990, a nieodgadnione legiony na całym świecie. Szkodliwe picie alkoholu przez matki przybrało rozmiary epidemii w Związku Radzieckim, Polsce i na Węgrzech. Szanse na to, że kobieta, która urodziła już dziecko z ZPUP następne urodzi również chore były 771 na 1000. Kobietom alkoholiczkom zdarzało się 56 % poronień i porodów martwych dzieci, tj. więcej niż połowa przypadków w porównaniu z niepijącymi kobietami. To są tylko niektóre z danych jakie podaje Dorris w swej książce.
Autor pisze o reakcji łańcuchowej: rodzice, którzy nadużywali alkoholu, płodzili dzieci, które nadużywały alkoholu. Gdzie był tego koniec ? Co napędzało to koło ? Uwarunkowania kulturowe, natura, czy może efekty zespołu poalkoholowego uszkodzenia płodu ? Według wszelkich uczonych dowodów, alkohol był nieodłączną częścią systemu społecznego amerykańskich Indian od ponad 150 lat i nie można go było tak łatwo wyeliminować. Przez całe pokolenia picie stanowiło formę demonstracji, przejaw solidarności plemiennej, tożsamości i pamięć dobrych czasów. Alkohol należał do akceptowanych wzorców rzeczywistości, a odmawianie go było równoznaczne z zanegowaniem podstawowych wartości społecznych.
„ Zerwana więź ” to „wzruszająca historia”, „jest hołdem dla ludzkiego ducha”, „ta głęboko poruszająca książka rozpala naszą świadomość” – tak piszą recenzenci polecający książkę czytelnikom, ja napiszę – to nadzieja dla dzieci, które chcą żyć w naszym społeczeństwie widząc swą przyszłość „w jasnych barwach”, czuć się bezpieczne, niezależne i akceptowane, dla dzieci które miałyby takie same szanse rozwoju jak my.