Diagnoza jest to proces, który zachodzi między osobą potrzebującą pomocy a diagnostą, ma on na celu ustalenie dlaczego dalsze funkcjonowanie pacjenta w środowisku nie będzie prawidłowe, dlaczego źle funkcjonuje i potrzebuje pomocy z zewnątrz, rozpoznanie przyczyn danego stanu rzeczy.

Efektywne pomaganie wymaga zachowania następujących sekwencji zdarzeń:

- zaistnienie stanu dyskomfortu psychicznego u pacjenta, utrudniającego normalne funkcjonowanie

- ozpoznanie i wyjaśnienie przyczyn danego stanu rzeczy, czyli diagnoza psychologiczna

- udzielenie pomocy psychologicznej adekwatnej do wyniku diagnozy

Bardzo ważnym elementem diagnozy jest jej trafność, ponieważ przesądza ona o skuteczność zabiegów korekcyjnych. Stopień popraw.diag.rozpatrywanej w w wymiarze pacjent-diagnosta tzn. w wymiarze indywidualnym tzw. trafność wew.a stop.popraw.diag. w wymiarze psychologicznym tzw. trafność zew.

Diagnoza psychologiczna jest trafna wew. jeżeli jej ustalenia dotyczące wyników i sposobów ich oddziaływania na funkcjonowanie pacjenta są w danym jednostkowym przypadku zgodne ze stanem faktycznym, a zaplanowane działania terapełtyczne okażą się w odniesieniu do tego konkret.pacjenta skuteczne

Diagnoza psych.jest taf.zew. jeślioparte na niej działania profilaktyczne i korekcyjne nie tylko poprawią funkcjonowanie danej osoby, ale także pozwolą na odniesienie zaplanowanych działań do całej klasy podobnych przypadków, zwiększając tym samym efektywność danej sfery praktyki społecznej

Czynniki wpływające na diagnozę

PACJENT

1. poziom zaburzenia pacjenta-stan zdrowia psychicznego

2. poziom wglądu pacjenta-na ile adekwatnie do styt.pacjent ją ocenia, wgląd może być mniej lub bardziej zaburzony

3. motywacja pacjenta do diagnozy, czy pacjent dobrowolnie zgłasza się po pomoc czy od przymusem (osoby chcące się leczy, osoby nakłaniane przez rodzinę ale przyszły same, osoby nakłaniane przez instytucję placówki, osoby przyprowadzone siłą)

4. jego wyobrażenia na temat osoby pomagającej, sytuacji pomagania i jego obawy

To czy dana osoba chce współpracować ma wpływ na materiał uzyskany od pacjenta. Im większa motywacja do badania, im mniejszy lęk przed ocenę, mniejsze zaburzenia, tym większe prawdopodobieństwo, że dostaniemy bardziej prawidłowe dane.

DIAGNOSTA

1. wstępne oczekiwania diagnosty do osoby badanej zależ od: osobowości badacza(wartości, hierarchii, postaw), danych o pacjencie, wcześniejszych kontaktów

2. efektem wstępnych oczekiwań jest negatywne lub pozytywne nastawienie do pacjenta, efekt pozytywny – galatei, negatywny-golena.

Wg Van Kreweleren Postawy negatywne

1. postawa alanisty-psycholog przedstawia problem w sposób panikujący

2. postawa polipragmatyczna-psycholog proponuje zbyt wiele zabiegów

3. postawa demonstratora-odwołuje się do teorii, pacjent ma poczucie niezrozumienia

4. postawa nichinisty-sytuacja beznadziejna

5. postawa nadmiernego zaangażowania tzw. typ działacza nie potrafi spojrzeć na problem z perspektywy

6. postawa zarozumiała – nadmierna pewność siebie na rzeczach na których się nie zna

7. odesłanie do specjalisty-jeśli nie jest w stanie pomóc pacjentowi

SPOŁECZEŃSTWO

Protodiagnoza – coś co poprzedza diagnozę, rozpoznanie przez otoczenie społ., że z daną osobą jest coś nie tak i powinna się zgłosić po pomoc.

Protodiagnoza-rodzaj mechanizmu kontroli społecznej, który ma prowadzić do równowagi społecznej. Proces wyodrębnienia osoby „innej”-dewianta zachodzi na drodze:

- selskcji-dewiaja jest wyodrębniona przez ukazanie zaburzeń

- kreacyjnej-osoby uznawane są za dewiantów przez naznaczenie (tworzone są antygrupy-nietypowy wygląd,zachowanie,odmienne normy idee)

Te dwa mechanizmy mogą przebiegać w danej społeczności równocześnie i mogą wpływać na pogłębianie się lu kreowanie procesu nienormalności tych osób. Wyodrębnienie dewiacji w społeczeństwie zależy od zróżnicowania społeczeństwa: im bardzie zróżnicowane tym mniejsze rozpoznanie dewiacji

Co ma wpływ na protodiagnozę

- koncepcja Wicker

- stopień organizacji systemu społecznego

- zróżnicowanie składu osobowego(zachowanie transwestytów w USA a w Polsce)jeśli społeczność jest mało zróżnicowana więcej będzie dewiacji.

Protodiagnoza od strony jednostki

Teoria regulacji napięcia Ruescha-każdy człowiek próbuje zrozumieć swoje otoczenie. W momencie kiedy pojawia się u nas adekwatność sytuacji pojawia się napięcie. Na nasze adekwatne zachowanie do zdarzenia, wpływ mają :co się dzije i jak to się stało”. Należy formułować tka diagnozą aby była zrozumiała dla odbiorcy (z otoczenia)w języku potocznym.

Ekologiczny kontekst procesu diagnozy-to całość warunków materialnych i kulturowych wpływających w jakimś stopniu na przebieg i rezultat procesu diagnozy

1. kontekst utrudnia prawdziwe rozpoznanie człowieka

2. kontekst z jednej strony nie jest źródłem błędu, ale też nie przyczynia się do rozpoznania

3. kontekst wzmacnia tendencję, cech tkwiące w pacjencie i powodujące trafniejsze sformułowanie problemu

Typy środowisk

1. środowisko ubogie-mało zdarzeń i znaczeń, z punktu widzenia pacjenta ubogie w placówki psychologiczne lub tam trafiają tylko świry

2. środowisko w którym jest duża liczba zdarzeń przy małej liczbie znaczeń, będzie się dużo działo , ale niewłaściwie rozpoznanie

3. środowisko niewłaściwe-mało zdarzeń dużo znaczeń, mało placówek, mylne rozpoznanie problemu

4. środowisko bogate-dużo zdarzeń dużo znaczeń, dużo placówek w których trudno znaleźć która czym się zajmuje i czy pacjent będzie miał dobrą opiekę

Mikrokontekst diagnozy psychologicznej

Ego-wew. reprezentacja sekwencji zdarzeń doświadczamy jako fragment środowiska. Jest to uwewnętrznienie świata i związanych z nim uczucia. Może być mniej lub bardziej złożone. Środowisko w którym człowiek się porusza jest mniej lub bardziej złożone. Osoba o złożonym zorganizowanym ego trafia do ubogiego świata-będzie się nudzić

 

DIAGNOZA KLINICZNA

- pewien charakterystyczny sposób postępowania badawczego, w którym dominującą cechą jest brak reguł i zasad określających tę działalność, a zewnętrznych w stosunku do osoby badanej

- proces poznania ludzi, który mają trudność w regulowaniu własnych stosunków z otoczeniem

Modela diagnozy klinicznej:

NOZOLOGICZNY (różnicowy) opiera się na modelu medycznym. Zadaniem diagnozy psychologicznej było potwierdzić diagnozę medyczną. Przyjęcie medycznego podejścia do diagnozy spowodowało samoograniczenie możliwości działania psychologów. Wprowadzone przez medycynę pojęcie jednostki chorobowej zawiera wiele inf.: jak będzie rozwijał się proces chorobowy, czy zagraża on życiu, w jakich warunkach może dojść do nasilenia a w jakich do ustąpienia, jaki postępowanie lecznicze należy podjąć. Zatem czasem nie istotne są przyczyny, wystarczy dobrze określić jednostkę chorobową aby podjąć właściwe leczenie. Diagnoza psych.była przydatna lekarzom bo stanowiła dodatkowy sprawdzian diagnozy medycznej, ale nie wynikało z niej nic więcej niż uwiarygodnienie diag.med. Psychol.nie uczestniczył w procesie leczenia, nie mógł pomagać osobie którą diagnozował. Kolejny efekt podpożądkowania diag.psych—medycynie było ekstremalność myślenia o pacjencie, klasyfikacja jednostek chorobowych prowokuje do myślenia w kategoriach „zero-jedynkowych” albo ktoś jest zdrowy albo chory. Pacjenci są spostrzegani w sposób możliwie prosty, jednoznaczny, eliminowana jest złożoność obrazu chorobowego, pomijane są indywidualne osobliwości tego obrazu po to aby dokonać rozpoznania zgodnego z klasyfikacją jednostek chorobowych. Diagnoza ma więc znaczenie dopiero wtedy gdy jednoznacznie określi pacjenta z punktu widzenia klasyfikacji jednostek nozologicznych. Diagnozy niejednoznaczne mają małą wartość, bo specjalista znajduje się w niejasnej sytuacja jaką zastosować metodę leczenia. Podmiotowemu traktowaniu pacjenta sprzyja fakt, że psychologowie nie widzą pozytywnych skutków włsnej pracy. Psycholog kontaktuje się z pacjentem tylko w procesie diagnozowania, w trakcie zaś tego kontaktu wykorzystuje on zachowanie, wypowiedzi, wygląd pacjenta, ay go odpowiednio zaszufladkować w ramach systemu jednostek chorobowych. Diagnoza psych. Dokonyw.jest dla lekarza a nie pacjenta. Kolejnym efektem tego podporząd. Diag.psych—medycz. Jest tendencja doszukiwania się przyczyn choroby w samym pacjencie. Dominujące w medycynie przekonanie, ze każda choroba ma swe biologiczne podłoże udzieliło się psychologii

Istotne właściwości nozologicznego procesu diagnozowania:

- podporządkowanie diagnozie medycznej

- celem jest wybór jednej z jednostek chorobowych i przypisanie jej pacjentowi

- jest to cel typowo paralelny do celu diagnozy lekarskiej: z diagnozy psychol.nie wynikają żadne konsekwencje dla typowo psychologicznego postępowanie terapeutycznego.

- Rozpoznanie choroby następuje na podstawie eksperymentalnie sprowokowanych symptomów zaburzenia (w wyniku testów psychologicznych)

FUNKCJONALNY

- przedmiotem poznania stała się osobowość jednostki

- psychologów interesuje funkcjonowanie pacjentów, w centrum zainteresowania diagnosty znajduje się zarówno adekwatność zachowania pacjenta w stosunku do wymagań otoczenia, jak również funkcjonowanie procesów psychicznych odpowiedzialnych za prawdziwą regulację zachowania. Czyli obiektem badań diagnostycznych są zachowania świadczące o trudnościach pacjenta w przystosowaniu się do otoczenia, a także procesy psychiczne które warunkują stan nieprzystosowania.

Stan osoby badanej---niezdolność psychologiczna do regulacji stosunków z otoczeniem----opis przejawów niezdolności---określenie przyczyn i mechanizmów psychologicznej niezdolności----określenie właściwości i procesów psycholog. Pomocnych w likwidacji niezdolności---korygowanie stanu niezdolności

Dysponując w miarę dokładnym i wszechstronnym opisem przejawów trudności w regulacji, trzeba odpowiedzieć na następujące pytania:

1. czy wśród czynników ograniczających sprawność regulacyjną tej osoby są czynniki o charakterze psychologicznym.

2. Jaka jest natura tych czynników. Czy jest to zaburzenie pojedynczej funkcji tych czynników czy też układu takich funkcji. Czy zaburzenia dotyczą funkcji poznawczych, motywacyjno-emocjonalnych

3. Czy niepełnosprawność jednostki ujawniająca się w zachowaniu i w sferze doznań subiektywnych jest adekwatna do wielkości zaburzeń procesów psychicznych

4. Czy można wyodrębnić takie czynniki psychologiczne, które wpływają tonizująco i kompensująco w stosunku do istniejących zaburzeń procesów psych.

5. W jaki sposób te wyodrębnione czynniki doprowadziły do obniżenia sprawności regulacyjnej, ujawniającej się w zachowaniu i subiektywnych przeżyciach

6. Czy można wyodrębnić takie czynniki psychol. Które dałoby się wykorzystać w celu zmniejszenia lub zlikwidowania istniejącej niepełnosprawności osoby badanej

Udzielając odpowiedzi na powyższe pytania psycholog wyjaśnia istniejące trudności w zakresie regulacji wzajemnych stosunków badanego z otoczeniem.

Model funkcjonalny diagnozy klinicznej można określić jako proces składający się z następujących etapów:

1. Następuje rozpoznanie, czy osoba badana jest w stanie regulować swoje stosunki z otoczeniem i w jakim konkretnie zakresie ma ona z tym trudności

2. Następuje wyjaśnienie stwierdzonej niepełnosprawności w funkcjonowaniu jednostki poprzez zastosowanie specyficznych, psychologicznych metod badawczych.

Ten fragment diagnozy nazywa się diagnozą negatywną. Nieodzowne jest jednak przeprowadzenie również diagnozy pozytywnej, polegającej na wyodrębnieniu tych czynników, które wpływają tonizująco i kompensująco w stosunku do istniejących dysfunkcji psych. Na podst.inf.uzyskiwanych w drugim etapie diagnozy zostaje sformułowany program oddziaływ.korekcyjnych, mających na celu zlikwidowanie bądź zgładzenie stanu niesprwa.osoby badanej lub niedopuszczenie do dalszego pogłębiania się jej.

Konsekwencje przyjęcia modelu funkcjonalnego:

1. możliwości wykorzystania w pracy terepełtycznej

- diagnoza napisana w języku psychologicznym dotyczą problemów psychologicz.

- diagnoza pomaga w wyjaśnieniu trudności u pacjenta w regulacji stosunków z otoczeniem. Diagnoza ta jest bardziej wartościowa ponieważ nie jest już tylko prostą klasyfikacją, pozwala wgląd w te funkcje psychiczne które uległy zaburzeniu a także rozeznanie na jakich właściwościach i procesach psych. można się oprzeć w procesach korekcyjnych

- możliwości praktycznego wykorzystania wiedzy psych. w innych dziedzinach (nawet tam gdzie była zbędna )

2. większe wymagania wobec psychologów:

- szersza i dokładniejsza znajomość metod badawczych (wartości diagnostyczne poszczególnych wskaźników, wiedza o tym do czego one się odnoszą i o jakich zaburzeniach inf.)

- wiedza teoretyczna (dot. funkcji i procesów psychicznych, oraz zasad i mechanizmów ich działania)

- praktyka kliniczna (znajomość otoczenia społecznego badanej osoby – wymagań społecznych, warunków życia, pełnionych ról)

PSYCHOSPOŁECZNY

Getzels 4 płaszczyzny organizacji życia społecznego

Ideologiczną – tworzy ją kultura, decyduje ona o normatywnych treściach tego życia, (wzory zachowań, cele działań społecznych, oraz hierarchię wartości społ.)

Instytucjonalna – role i wymagania społ. role określone są przez odpowiednie etapy społeczne a wymagania z kolei są podporządkowane systemowi wartości tkwiących na poziomie ideologicznym kultury społ.

Psychologiczny – tworzą go konkretni ludzi ich osobowość i określone właściwości psychiczne

Podkulturową – tworzą ją treści podkultury, etosy w niej obowiązujące i systemy wartości

Miejsce psychologa znajduje się pomiędzy poziomem instytucjonalnym a psychologiczny. Psycholog zajmuje miejsce pośrednika. Jego stosunek z pacjentem kształtuje się na zasadzie partnerstwa – psycholog jest konsultantem co najwyżej doradcą pacjenta. W diagnozie obaj uczestniczą. Centralne znaczeniem w procesie diagnozy ma problem pacjenta. Jeśli osoba przychodzi do psychologa to uświadamia sobie sama na czy polegają jej trudności, kłopoty, przykre stany emocjonalne itp. lub też przejmuje odpowiednie określenie tego problemu od osób z najbliższego otoczenia. Psycholog powinien zdać sobie sprawą z tej def. i odpowiednio do niej poprowadzić badanie diagnostyczne. Na podstawie badania sam dochodzi do własnej def. problemu pacjenta. Obie def. mogą być zgodna wtedy diagnoza potwierdza słuszność przekonań pacjenta lub wzbogaca je o pewne dodatkowe elementy. Ale kiedy te def. są sprzeczne wtedy ta niezgodność def. powinna skłonić psychologa do

Ø powtórnej rekonstrukcji def. problemu dokonanej przez pacjenta aby sprawdzić czy poprzednia była poprawna

Ø przeanalizowania własnego postępowania diagnostycznego w celu wykrycia w nim ewentualnych pomyłek

Ø analizy sformułowanej poprzednio def. problemu pacjenta i sposobu jego prezentacji w celu stwierdzenia czy def. była trafna w świetle wyników badań, czy def. była trafna w stosunku do przekonań psychologa wytworzonych na te temat

Jeżeli wszystkie podjęte kroki przyniosą wynik negatywny wtedy psycholog znowu prezentuje swą def. skłaniając pacjenta do jej przyjęcia, kiedy pacjent się nie zgadza wtedy powinno dojść do negocjacji i ustalenia satysfakcjonującej def. kiedy zostanie ustalona wspólna def. diagnozę można uznać za zakończoną pozytywnie.

Diagnoza ta polega na uzgadnianiu definicji problemu pacjenta i sposobów jego rozwiązania między psychologiem a osobą badaną lub jej najbliższym otoczeniem

PORÓWNANIE DIAGNOZ

Róznice:

1. stosunek do pacjenta – diagnoza różnicowa jest diagnozą o pacjencie, a pozostałe dal pacjenta. W różnicowej centrum zainteresowania psychologa stanowi klasyfikacja nozologiczna, pacjent o tyle interesuje badającego o ile da się sklasyfikować. W pozostałych pacjent jest w centrum zainteresowania, badanie jest prowadzone dla niego, w funkcjonalne prowadzi się je tylko dla niego a w interakcyjnej również dla niego ponieważ uwzględnia się interes społeczny, pacjent tu aktywnie uczestniczy

2. poziom aktywności diagnosty – różnicowy-diagnosta jest bierny, wykonuje czynności rutynowo, są one w pewnej mierze z góry określone. W funkcjonalnym psycholog powinien wykazać większą aktywność, nie ma tu ścisłych algorytmów postępowania, zmienia się ono w zależności od tego kim jest pacjent, na czym polegają jego trudności. Odpowiednio do pacjenta dobierane są narzędzia diagnostyczne i wykorzystywane odpowiednie teorie. Wymaga to od psychologa większej elastyczności działania, większej wiedzy teoretycznej, umiejętności stosowania metod badawczych. W interakcyjnej tu nie wystarczą uprzednio wymienione kompetencje zawodowe, a aktywność nie ma już tylko poznawczego charakteru. Wytwór czynności poznawczych psychologa musi być nie tylko formalnie przekazany adresatom, ale ma być też bobrze przyjęty i żeby wykonano zawarte w nim polecenia. Umiejętność oddziaływania na ludzi. Dotarcie do środowiska pacjenta i prowadzenie tam negocjacji

3. stosunek diagnozy do terapii – w różnicowym diagnoza może być wykorzystana do terapii medycznej ale psycholog w tym nie uczestniczy. W funkcjonalnym wynik diagnozy może być wykorzystany w terapii ale skutecznie robi to tylko psycholog. W interakcyjnym – większy udział pacjenta i otoczenia, wyniki tej diagnozy są chętnie aprobowane, bardziej zrozumiałe, odpowiadają realnym możliwością działań terapeutycznych

4. cele – nozologiczny trafne sklasyfikowanie pacjenta od określonej jednostki chorobowej, funkcjonalny – wyjaśnienie trudności w regulacji stosunków z otoczeniem, interakcyjny – uzgodnienie z pacjentem i jego otoczeniem def. problemu osoby badanej.

 

Opis diagnostyczny wg M. Rogóż

Opis ten powinien być:

1. dynamiczny, powinien przedstawiać człowieka z punktu widzenia jego rozwoju

2. musi operować odpowiednim językiem (korespondować z problemami człowieka)

3. musi przedstawić ten rozwój na tle środowiska

4. powinien być całościowy czyli pokazywać splot i wzajemne uwarunkowywania mechanizmów i ich związki

5. powinien pokazywać zachowania zaburzone i niezaburzone

6. powinien pokazywać genezę zachowań czyli wykazywać czynniki zew.i wew.i aktywność własną

7. powinien uchwycić nieprzerywalność linii życia

 

O rozwoju człowieka decydują interakcje dwóch wpływów

zew.okolicz.życiowych: warunki życiowe, osoby znaczące, zastane modele pełnienia ról społ.,postaw)

wew.(potrzeby, motywy, dążenia). Z teorii regulacji psychicznej wynika, że linia rozwoju człowieka polega od bycia regulowanym i sterowanym do przejęcia steru we własne ręce. Diagnoza będzie wykazywać na jakim etapie jest człowiek, jakie etapy ma poza sobą a do jakich dąży i jak my oceniamy szanse dalszego rozwoju, czy rozwój jest wieloaspektowy czy zawężony, czy dominuje w nim pierwiastek osobisty, czy przeważają zastane wzory zachowań i czynniki zew., jaki jest indywidualny wkład człowieka we własny rozwój, czy człowiek do swego rozwoju wykorzystuje wszystkie swe możliwości i czy je zna. W przypadku zaburzenia określamy jakie przyczyny zew.czy wew. utrudniły lub zahamowały rozwój, na czym polegają trudności, jak sobie człowiek z tymi trudnościami usiłuje radzić, a w końcu czy możemy temu człowiekowi pomóc.

Fazy rozwoju człowieka

1. dzieciństwo

2. dojrzewanie

3. dojrzałość

4. starość

fazy powinny określać co w danym etapie rozwojowym jest prawidłowością, powinny być wyposażone we wskaźniki pozwalające je odróżnić między sobą, powinny proponować te same kategorie opisu każdego etapu, powinny się opierać na badaniach empirycznych, ustalających co w danym etapie jest dla ludzi ważne i typowe jakie problemy są najczęstrze i jka sobie z nimi ludzie radzą. Mając model normatywny-jako powinno być i empiryczny-jak zazwyczaj jest – dla każdej fazy można uniknąć błędów:

1. porównywania zachowań konkretnego człow. wyłącznie z wzorem idealnym, bez odniesienia do grupy społecznej

2. utożsamianie fazy rozwojowej z wiekiem badanego.

Kryteria podziału na fazy

1. przechodzenie od bycia sterownym do samoregulującym

2. przechodzenie od struktur słabo zorganizowanych do hierarchicznie zintegrowanych

Determinanty rozwoju:

1. wpływ sytuacji zew.

w ujęciu szerokim-wyzanczone przez ramy kultury, etap historyczny, charakter formacji społeczne, określające dla danej fazy życia warunki i możliwości funkcjonow.:o ile sprzyjają rozwojowi a o ile go hamują

warunki wpływające bezpośrednio na kształtowanie i funkcjonowanie człowieka

- osoby znaczące, wzory identyfikacji, grupy interpersonalne

- wartości, ideały, normy zachowań funkcjonujące w grupie

- modele i rodzaje ról społecznych i przepisy ich pełnienia

2. wpływ sytuacji wew.

- rodzaj potrzeb psych., poziom i sposób i zaspokajania, aspiracje

- sposób podejmow.i peł.ról społ.charakt. dla wieku płci i kultury

- charakter stosunków interpersonalnych

- postawy, przekonania

3. aktywność własną (wszelkie formy zachowania, które będzie przejawiać człowiek w syt. zew i wew.

- emocjonalne ustosunk.się do syt. zew.i wew.sposoby przeżywania

- stosun.do zastałych wzorów zachow.i modelu ról społ.

- spos.radzenia sobie z sytu.trudnymi zew.i wew.pochodzenia

- rodzaje mech.obron.i spos.ich funk.

- udział procesów poz.orientacyjnych i emoc.w ustos. do otocz. zew.i wew.

- udział refleksji i świadomych strategii w kierowaniu własnym rozwojem

- kształ.obrazu siebie i świata

OKRES DZIECIŃSTWA

- Struktura dziecko jest mało ustabilizowana, zintegrowana i zhierarchizowana.

- Duża zależność od syt.zew.i wew.,mała polaryzacja doświadczeń na bliskie i odległe, ważne i przypadkowe

faza reakcja zachowań dziecięcych. Słabo ustruktualizowane ego osobowość. Bardziej istotne wpływy zew. niż aktywność własna. Pierwsze wzory zachowań. Istotne są czynniki wew.-potrzeby dziecka. W związku z niewielką aktywnością duży wpływ ma rodzina, rodzice, kontakt matki z dzieckiem – pierwszy kontakt emocjonalny.

OKRES PIERWSZEGO UŚMIECHU zaczyna poznawać ludzi zbliżających się do niego. Dziecko przychodzi na świt w fazie pierwotnego narcyzmu ale z drugiej strony jest czułe i wrażliwe. Matka z którą często przebywa jest źródłem zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa. Dziecko zaczyna oddzielać świat zewnętrzny-to jestem ja to jest świat, matka jest reprezentantem świata zew. oddaje emocjonalny nastrój do świata. Są sytuacje gdzie dziecko w domu jest traktowane źle, jest nieakceptowane, jego istnienie wywołuje uczucia negatywne. Ważne pytania: jakie są relacje między rodzicami (rodzicami a rodzeństwem)? Jeżeli dochodzi do rękoczynów to świat taki stanowi zagrożenie dla dziecka. W okresie dzieciństwa dochodzi do uwewnętrznienia świat zew. reperezentow.przez rodziców a ciężka emocjonalnie atmosfera negatywnie wpływa na dziecko. Potrzeby psychiczne dobrze zaspokojone są podstawowym i najważniejszym warunkiem przerzucenia pomostu między warunkami wew.a zew. Obecnie stosunek do dzieci uległ zmianie: czułość, opieka, nie używać przemocy, stosun.na zasadzie partnerstwa, nie ograniczać jego własnych predyspozycji, ale ukierunkować go, nie należ zabierać dzieciństwa dziecku. Rodzina organizuje dziecku warunki wychowawcze, dostarcza wzorów zachowania, postępowania, stanowi źródło kar i nagród Ważna jest stabilność otoczenia, gwałtowne zmiany otoczenia utrudniają lub nawet uniemożliwiają dalszy rozwój.

Z wiekiem dzieci poszerzają swe kręgi interpersonalne o grupy rówieśnicze, dalsze środowisko rodzinne i pierwsze instytucje tj. przedszkole i szkoła. Dziecko wchodzi w pierwsze role społ. od warunków zew. zależy jakie modele i przepisy roli dziecko zastanie, czy i o ile będą one dla niego wiązał się z pozytywnymi emocjami, czy i o ile będą stymulowały jego rozwój czy go okaleczały. Zaczynają kształtować się zainteres.i ambicje oraz pierwsze postawy. Dziecko jest zdolne do przeżywania skrajnych emocji: rozpacz, lęk, płacz-śmiech, radość. W tym okresie trudno mówić o sposóbach radzenia sobie raczej jest to upór, bunt, negatywizm. Psychoanalit. mówią, że w tym okresie kształtują się mechanizmy obronne ok.3 lata. Formy ustosunkowania się do świata i własnej osoby są w tej fazie efektem głównie emocjonalnych ocen i ustosunkowań.

Pytania:

1. Czy zaspokojono podstawowe potrzeby psychiczne dziecka

2. Czy dziecko nawiązało satysfakcjonujący kontakt emocjonalny z osobą dorosłą

3. Czy modele zachow.,ról społ były dostosowane do wieku i indywidualn.dziecka

4. Czy w wychow. dominowały nakazy i kary czy nagrody i pochwały

5. Czy umożliwiono mu rozwój własnej aktywności

6. Czy dziecko miało doświadczenie z syt.trudnymi

7. Czy zapewniono mu poczucie stabilności i bezpiecz. a jednocześnie czy środowisko było na tyle zimne i różnorodne by przygotować wykształtowanie szerokiego repertuaru zachowań w nowych sytuacjach

FAZA DOJRZEWANIA

Przejściowa między dzieciństwem a zachowaniem dorosłym. Celem tej fazy jest przetworzenie wzorów, reakcji i sposobów przeżywania spraw dziecięcych jako własnych, zapoczątkowanie autonomicznych i zindywidualizowanych form rozwoju. Bardzo ważnym czynnikiem jest poszerzenie punktu widzenia i gromadzenia osobistych doświadczeń o świecie oraz własnej osobie i szukanie miejsca w społecznościach dorosłych. Wobec naporu nowych potrzeb, których szeroki repertuar rozwija się w tym okresie (od seksualnych, od sensu życia)ważny problemem stają się procesy integracyjne. Dlatego aspekt dynamiczno-struktaralny tego okresu wybija się na pierwszy plan. Jest to etap gruntowej przebudowy wew. pojawiają się nowe potrzeby, nowe formy zaspokajania, krystalizują się cele życiowe, dążenia, zainteresowania często przesądzające o działalności w dalszy życiu. Podejmowane są nowe role społeczne, wchodzi w nowe kręgi interpersonalne (przyjaźnie, grupy koleżeńskie, związki heteroseksualne). Wzrasta rola zew. czynników. Ważne jest jakie wzory i modele ról społecz.wartości, perspekt.rozwoju dana kultura i formacja społ.młodemu człow.oferuje, bo głów. zadanie tej fazy jest ustrukualizowanie, zintegrowanie i skanalizowanie wew.indywidual. w normy zaproponowane przez kulturę. Ważna jest w tym okresie również postawa rodziców ponieważ nadal istotne miejsce w hierarchii potrzeb zajmuje potrzeba oparcia, akceptacji, miłości, przy rodzących się potrzebach niezależności. Obserwowany jest rozkwit aktywności własnej i nowe jej formy. Istotne dla tej fazy jest poszerzenie punktu widzenia na podstawie zdobytych nowych doświadczeń. Pojawiają się tu pytania o własną historie życia swego i swej rodziny.

Pytania:

1. Czy warunki zew. (rodzinne i kulturowe) były tak różnorodne i plastyczne, że umożliwiły znalezienie swego miejsca w społeczności

2. Czy człowiek poszerzył swe zachowanie o nowe role społ., związki emocjonalne.

3. Czy zostały zaspokojone najważniejsze potrzeby psychiczne i jakie pojawiły się nowe ich źródło

4. Czy nastąpiła jakaś krystalizacja i integracja celów i zdarzeń życiowych

5. Czy i jakie formy aktywności własnej pojawiły się w tym okresie

6. Jaki obraz siebie i świata ugruntował się tej fazie

DOROSŁOŚĆ

Kojarzy się z odpowiedzialnością (praca rodzina, obowiązki, problemy, wolność wyboru, wychowanie dzieci, dom, pełnienie ważnych ról społecznych, podejmowanie decyzji, większe możliwości. Pojawiają się potrzeby sensu życie potrzeby związane z pełnieniem ról społecznych-wychowanie dzieci. Wyznacznikiem rozwoju jest utrzymanie niezależności, autonomii celów. Osoba dorosła jeśli ma ustruktualizowaną osobowość jest w stanie przeciwstawić się. Najważniejszą podstawą autonomicznej regulacji jest kierowanie się własny doświadczeniem, będącym przetworzeniem przyjcie wcześniejszych wzorów środowiskowych i modeli. Jest to aktywna transformacja. Zależność od sytuacje zew z jednej strony malej a z drugiej wzrasta. Maleje dlatego bo na etapie dojrzałości mamy do czynienia z uwewnętrznionymi i przetworzonymi na własny porządek wzorami – wzrasta bo dojrzała osobowość musi przejawiać się w działaniu, kształtowaniu, przetwarzaniu sytuacji. Człowiek dorosły chce mieć wpływ na przebieg wydarzeń w których uczestniczy. Czynniki emocjonalne: podstawową sprawą jest znalezienie miłości, założenie rodziny i bycie osobą znaczącą dla dzieci. W stosunkach interpersonalnych charakterystyczna cechą tego okresu jest respektowanie poczucia odmienności innych (tolerancja), umiejętność współżycia bez zmieniania swego punktu widzenia i bez uległości, „otwartość” na innych. Wiąże się to z wytworzeniem poczucia własnej odmienności. Jest to okres dużej zdolności do kierowania swoim rozwojem.

Trudności

- Zaburzenia w tworzeniu i funkcjonowaniu autonomii osobowej-uleganie wpływom otoczenie lub własnym niekontrolowanym impulsom

- Zbyt sztywna autonomia, zbyt wąska krystalizacja nie uwzględniająca w należytym stopniu warunków otoczenia lub czynników emocjonalnych

- Odizolowanie własnego rozwoju od grupy społecznej

- Trudności w dystansowaniu doświadczeń i zaburzenie w kierowaniu się własnym doświadczeniem

- Zbytnia stabilizacja postaw, przekonań, poglądów, nie uwzględniających nowych informacji

Pytania:

1. Czy war. społ-kult zapewniły sprzyjające okoliczności do krystalizacji i funkcjonow. osobowej autonomii

2. Czy czł. podjął role charakterystyczne dla jego wieku, płci i kultury

3. Czy zaspokojono potrzeby psych.

4. Krystalizacja celów dążeń -źródło

5. Jakiego typu przeszkody spodka człowiek na drodze do ich realizacji i jak sobie z nimi poradzi

Jak należałoby opracować dane jak to powinno wyglądać:

1. Musimy mieć zapisane, zarejestrowane dane ze spotkania, dobrze robić notatki w trakcie wywiadu, rozmowy albo zaraz po, dobrze jest zapisywać konkretne zdania, wyrazy, które osoba powiedziała

2. Ważne jest sporządzenie notatki biograficznej czyli-przegląd najważniejszych wydarzeń z przebiegu życia

3. Właściwa interpretacja wywiadu i innych metod, którego będzie uwzględniała podział na fazy (dla konkretnej osoby)

4. Hipotezy prognostyczne (prognozy na zmiany jakie nastąpiły)

5. sformułowań zadań psychoterapeutycznych dla tej osoby)

Interpretacja

- Wydzielenie faz

- Zaznaczamy fazy

- Potwierdzamy poprzez konkretne dowody

Rozmowa i wywiad

Rozmowa ma na celu poznanie występujących u pacjenta dolegliwości chorobowych, sposobów ich manifestowania, okresu powstania, zależności od różnych czynników

Wywiad rozmowa prowadząca w określonym celu. W wywiadzie uczestniczą dwie osoby: prowadzący wywiad i rozmówca. Prowadzący wywiad pozostaje w bezpośrednim kontakcie z rozmówcą stawia pytania „wypytuje się” o sprawy będące przedmiotem wywiadu, rejestruje otrzymane odpowiedzi.

Wywiad psychologiczny ma na celu bliższe poznanie psychiki rozmówcy dla doradzenia mu przy podejmowaniu ważnych decyzji lub dopomożenia w przezwyciężeniu określonych trudności lub konfliktów. O tym zasadniczym celu prowadzący wywiad powinien pamiętać., gdy dowiaduje się o sprawach intymnych, przeżyciach osobistych rozmówcy. Pełna dyskrecja obowiązuję go również wtedy, gdy dowiaduje w trakcie wywiadu o osobach trzecich.

Cele wywiadu

1. Zbieranie infor.-dotyczą one różnych wydażeń, faktów, warunków i sytuacji środow. Mogących mieć wpływ na zachow. Się danej osoby.

- informacje dot.przeszłości-pozwala odtworzyć historię życia

- informacje dot.terażniejszości – poznanie aktualnych warunków środowiskowych

2. poznanie cech osobowości rozmówcy-ustalenie jego poglądów, przekonań zainteresowań. O przejawianiu przez rozmówcę określonych cech osobowości możemy dowiedzieć się w trakcie rozmowy uwzględniając treści jego wypowiedzi, mimikę, ton głosu, zachowanie się. Wymaga to dużej spostrzegawczości, oraz umiejętności trafnej interpretacji zaobserwowanych objawów.

3. Poznania cech umysłu rozmówcy – tj. ogólnej sprawności umysłowej, wyobraźni, zasób słów, umiejętności słownego formułowania swych myśli, o cechach tych wnioskujemy biorąc pod uwagę treści i formę udzielanych przez rozmówce odpowiedzi, poprawnosć rozumienia pytań, reakcje mimiczne.

Zalety wywiadu

Ø możliwość szybkiego poznania rozmówcy

Ø poznaje minione fakty i przeżycia, które pomogą nam zrozumieć obecne zachowanie

Ø możliwość nawiązania bezpośredniego kontaktu z rozmówcą

Ø możliwość wywołania pożądanych reakcji werbalnych rozmówcy, bo prowadzący kieruje rozmową

Ø możliwość nawiązania kontaktu i kierowania rozmową

wady wywiadu

Ø może nastąpić całkowite lub częściowe zahamowanie rozmowy

Ø możliwość podania przez rozmówcę fałszywych, niejasnych , lub niedokładnych danych, inf.

Ø w czasie wywiadu lepsze wrażenia sprawiają jednostki elokwentne

 

Żeby doszło do satysfakcjonującej rozmowy powinien zaistnieć kontakt (kontakt intelektualny i również emocjonalny)

Intelektualny: wiąże się z poczuciem, że ta osoba jest rozumiana, należy operować taki językiem, żebyśmy byli zrozumiani, proste zdania, zrozumiałe słowa dla danej osoby

Należy ustalić co będzie celem badania z jakiego obszaru powinniśmy uzyskać inf.

1. Co było istotne w tej rodzinie

2. Relacje w rodzinie

3. Klimat

4. Czy były nagłe zmiany w tej rodzinie

5. Syt.finan.

6. Otoczenie warunki środowiskowe (stosun.w pracy, z rówieśnikami, jak był traktowany, stosunki z nauczycielami)

7. Historia chorób i różnego rodzaju wypadków

8. Czy była w jakimś związku emocjonalnym i jak długo

 

Jak rozpocząć rozmowę

Obowiązują zasady grzecznościowe (wstać przedstawić się) Optymalna odległość-siedzimy naprzeciwko Stawiamy otwarte pytania, aby ta osoba mogła się sama wypowiedzieć Okazujemy, ze słuchamy tę osobę Obserwujemy w jaki sposób ta osoba mówi(często pierwsze zdanie jest ważne) Przechodzimy do zasadniczej części wywiadu Jeżeli pacjent samorzutnie dostarcza inf.to mu nie przerywamy. Musimy mieć dużo czasu ponad godzinę, żeby dać mu swobodę mówienia jeżeli tyle nie mamy to zadajemy konkretne pytania.

Jak kończyć rozmowę

1. Kilka minut wcześniej mówimy, że nasz rozmowa dobiega już końca

2. Myślimy o czym jeszcze chcielibyśmy się dowiedzieć

3. Pytamy czy chciałby pan coś jeszcze powiedzieć

O co możemy zapytać daną osobę

Zacznijmy od pytań konwencjonalnych a nie konkretnych (nauka, szkoła, syt.zawodowa, zainteresowania, staosun.toważyskie, histroie chrób, póżniej stosunek do rodziny, zycie emocjonalne, stosun.sex.)

Zmieniając temat należy płynnie przejść do następnej kwestii

Techniki zadawania pytań

Pytania jasno formułowane (najczęściej otwarte, ale mogą być też zamknięte) Pytani sugerujące – sugerują odpowiedzi jaką pytający chciałby usłyszeć

Ø Technika ..................-zaczynamy od tematów szerszych potem przechodzimy do węższych

Ø Technika progresji-zaczynamy do pytań luźnych, mniej intymnych do pytań intymnych

Ø Technika ....pytania bardziej wikłane

Ø Technika pytań naprowadzających pytania o treści z góry zakładającej odpowiedź

Ø Pytania odroczone-kiedy nasuwa się nam pytanie w trakcie to czekamy na odpowiedni moment by je zadać

Ø Pytania projekcyjne-dana osoba nie mówi o jakim sprawi w wprost tylko my musimy się domyśleć-ma na celu pokazanie postawy tej osoby

O sytuacji i odczuciach osoby prowadzącej wywiad

Kiedy mogą pojawić się trudne odczucia

Ø Gdy mamy podobne problemu do pacjenta

Ø jeśli będzie coś niezgodne z naszym podglądem

Prowadzący powinien wiedzie w jakich obszarach może mieć problemy. Powinien sam przejść własną trepie, powinien orientować się w swych problemach, mogą być poruszane tematy wrażliwe nieakceptowane przez nas

 

DIAGNOZOWANIE GRUPY

Pozycja-miejsce w strukturze grupy

Status- wartość przypisana danej pozycji

Rola- zbiór zachowań, przywilejów i obowiązków związanych z pozycja

Rodzaje struktur

Władzy – ma charakter formalny, nadany, mogący powstać w wyniku interakcji. Władza w grupie jest związana ze stosunkiem jaki wiąże pozycje w grupie i wpływem na inne osoby w grupie (wpływ ten wiąże się w z kontrolą zachowania) Podstawy władzy władza może mieć pochodzenie związane z autorytetem wynikającym z wiedzy, doświadczenia, cech osobowości dające powód lubienia. W grupie formalnej struktura władzy jest narzucana. Osoba zajmująca wyższą pozycje kontroluje osoby o niższej pozycji a one jej się podporządkowują

Socjometryczna – socjogram: gwiazda, wzajemne wybory(łańcuch), sieć(każdy każdego), pary, trójkąty. Za pomocą socjometrii badamy spoistość grupy, liczbę wzajemnych wyborów, pozycję w grupie

Komunikacyjna – wiąże się ze zróżnicowaniem w grupie ze względu na ilość informacji (z różnych źródeł). Osoba posiadająca więcej inf. często wybierana jest na przywódcę. Ilość posiadanych inf. przez osoby zależy od: cech charakteru, aktywności społecznej, kontaktów, i od ważności danych inf. w zależności również od pozycji zajmowanej w hierarchii grupy (inf. nieformalne plotki z dołu do góry, inf.formalne z góry w dół)

Znając strukturę grupy, role, uwarunkowania, normy w tedy w razie trudności, konfliktów, możemy zbadać mechanizm tego i jakoś na to wpłnąć

RODZINA

Podstawowo komórka społęczna, rodzina pochodzenia z której się wywodzimy, nuklearna-rodzine,dzieci

Powszechnie przez rodzinę rozumie się parę małżeńską i jej dzieci. Istnieje jednak szereg definicji określających rodzinę. J. Szczepański określa ją jako grupę złożoną z osób połączonych stosunkiem małżeństwa i stosunkiem rodzice i dzieci. Zdaniem tego autora może obejmować 2-3 podzielenia , które tworzą jedno gospodarstwa domowe i zamieszkują pod jednym dachem.

Stanowiąc pierwsze środowisko wychowawcze , rodzina kształtuje osobowość dziecka w stopniu najwyższym . W rodzinie dziecko nabywa pewności siebie , zdobywa równowagę uczuciową lub przeżywa swe pierwsze zawody . Tu dokonuje się wprowadzenie dziecka w krąg kontaktów społecznych . Rodzina stanowi również bogate źródło wzorów zachowań w różnych sytuacjach , przez wiele lat wpływa na koleje życia dziecka , wyznacza jego miejsce w grupie rówieśniczej , stymuluje ambicje i aspiracje życiowe . W prawidłowo ukształtowanej rodzinie tkwią walory wychowawcze nie do zastąpienia przez inne środowiska.

J. Szczepański stwierdził , że „ rodzina zapewnia jednostce zaspokojenie potrzeb emocjonalnych , potrzeb intymnego współżycia , potrzeb zwierzania się z przeżyć konfliktowych , wyzbycia się doznanych wydarzeń , daje poczucie bezpieczeństwa – słowem daje możność odzyskania równowagi emocjonalnej , utrzymania tej równowagi , a zatem utrzymania integracji osobowości ”. To wiązanie przeżyć emocjonalnych z rodziną nadaje jej pewien swoisty rys. Wyróżnia ją spośród innych środowisk wychowawczych . Morze ona w sposób najbardziej naturalny uczyć miłości i życzliwości , a także w sposób najbardziej pełny zaspokajać potrzeby fizyczne i psychiczne swoich członków , a szczególnie potrzebę miłości , przynależności , bezpieczeństwa , życzliwych interakcji osobistych . wpływ jaki wywiera na dziecko , jest wpływem najwcześniejszym i mającym cech znacznej trwałości .

Rodzina kieruje procesem poznania przez dziecko przyrody i kultury , procesem rozumienia zjawisk i faktów otaczającego świata , uczy je rozumienia norm i ich wartościowania . Dokonuje się to w okresie dzieciństwa przez naśladowanie rodziców i domowników . Dziecko naśladuje zachowanie się osób , z którymi jest emocjonalnie związane , przyjmuje ich styl bycia.

Identyfikują się z rodzicami dziecko stara się zachować tak , jak wyobraża sobie , że zachowali się oni w konkretnej sytuacji . Ta identyfikacja powoduje , że rodzina staje się dla dziecka tzw. grupą odniesienia , w której opinie , oceny , zachowanie uznaje za ważne . Przyjmuje wówczas obyczaje i styl życia kultywowany w rodzinie za swój własny .

Każda rodzina ma swój indywidualny styl wg Forde i Herricka:

1. Każdy dla siebie- współmałżonkowie powiązani celem często zewnętrznym - kariera

2. Dwoje przeciw światu - świat stanowi zagrożenie dla związku, bez siebie nie damy sobie rady, ludzie o niskie samoocenie, dzieci stanowią zagrożenie, świat jest niebezpieczny, zły, wrogi

3. Jedna osoba troszczy się o dom rodzinę, zarabia, utrzymuje cały dom a druga na tym żeruje, wykorzystuje (rodziny alkoholików) dzieci odrzucane

4. Dopóki śmierć nas nie rozłączy-choćby niewidomo jak było źle ten związek musi trwać. Istnieją zasady aby nie mówić co się czuje. Tu często występują samobójstwa. Miłość utożsamiana jest z bólem

Kiedy dziecko dorasta dochodzi do konfliktów potrzeb zarówno własnych jak i rodziny chodzi tu o potzreby bezpieczeństwa, odpowiedzilności, niezależności, założenia rodziny. Rodzice z jednej strony chcą aby dziecko się wyniosło z domu i założyło rodzinę ale z drugiej ciągle czują, że powinno zostać z nimi – konflikt wewnątrzpsychiczny.

Rodzaje konfliktów rodzic-dziecko

Koncepcja Jankowskiego

1. Gotowość do odejścia u dzieci i pozwolenie na to rodziców-rozwiązanie konfliktu, dziecko odchodzi

2. Gotowość do odejścia u dzieci ale brak tej gotowości u rodziców. Dochodzi do rozstania w gniewie, kłótni, kryzys, u rodziców pojawiają się uczucia pustki, rozgoryczenia, smutku(ja dla ciebie tyle zrobiłem) a u dziecka pojawia się poczucie winy

3. Brak gotowości dziecka a rodzice sugerują i naciskają na odejście. U dziecka pojawia się poczucie krzywdy, mogą pojawić się zachowania manipulacyjne, popadanie w różne kłopoty, manifest zaopiekujcie się mną, u rodziców pojawia się poczucie winy, dochodzi do rozstania przez kryzys

4. Brak gotowości ze strony dziecka jak i rodziców, konflikt zostaje nie rozwiązany. Dzieci nie potrafią żyć bez rodziców a rodzice bez dzieci, kompensacyjny charakter związku. związek symbiotyczny – u dziecka poczucie bycia innym(brak partnera) rodzice widzą, ze dziecko cierpi, próbują mu pomuc traktując go na zasadzie przywilejów. Dziać się tak może daltego, z Gotowość do odejścia u dzieci, że jeden z rodziców może kompensować sobie złe stosunki z współmałżonkiem. Zwiazek iędzy rodzicami a dzieckiem miał najpierw charkter kompensacyjny (nie doszło do spełnienia związków partnerskich) pojawiają się obawy przed opuszczeniem i oceną

Cykl rodziny wg Jankowskiego przebiega następująco:

1. Faza socjalizacji-dziecko kształtuje tu swą osobowość, przystosowanie do świta zew, zdobywa umiejętności radzenia sobie ze światem

2. Faza konfliktu rozstaniowego-w fazie kryzysu dochodzi do rozstania. Przy czynnikach sytuacyjnych nie sprzyjających rozstaniu

Koncepcja Jacksona dotycząca homeostazy w rodzinie

1. Rodzina powinna tak funkcjonować aby osiągnąć równowagą, w sposób jawny lub kryty członkowie pomagają sobie, aby ograniczyć zmiany w homeostazie

2. Relacje w małżeństwie wpływają na rodzaj homeostazy

3. Jeśli coś się dziej z członkiem to odczuwają to wszyscy

Środowiskowe uwarunkowywania psychopatii

Ø Złe warunki ekonomiczne środowiska

Ø Brak zachęty ze strony rodziców do nauki

Ø Odrzucenie przez rodziców

Osobowość psychopatyczna chłodna uczuciowo, niezdolna do przeżywania uczuć